Serbest dereceden yararlanma hakkı, ipotek derecesinin bir üst sıranın boşalması halinde, boşalan sıraya yükselmesini sağlayan haktır. Bu hakkın ipotek resmi senedinde verilmiş olması gerekir. Aksi takdirde, bir üst sıranın boşalması halinde, ipotek dereceniz otomatik olarak bir üst sıraya yükselmez.
Taşınmaz üzerinde mevcut bulunan 1. derece ipotekten sonra 2. derece ipotek tesisinde serbest dereceden istifade eder kaydı talebi halinde, 1. derecede yer alan ipoteğin fekki durumunda 2. derecede yer alan ipotek kendiliğinden(herhangi bir talebe gerek olmaksızın) 1. dereceye yükselir.
Sonuç olarak serbest dereceden istifade eder kaydı ipoteğe bir üst derecedeki ipoteğin fekki durumunda derece yükselme imkanı tanımaktadır.